De aspectenleer van de Nederlandse filosoof Herman Dooyeweerd (1894 - 1977) legt bepaalde proceswetmatigheden, patronen en structuren bloot. D leefde natuurlijk niet in antropocene tijden, het is echter zinvol om bestaand gedachtengoed op te sporen wat zinvol betrokken kan worden op de huidige ontwikkelingen.
Overigens is er een verband tussen gedachtengoed van D en van Peter Sloterdijk (Duits filosoof; 1947 - ), kort samengevat: aspect = sfeer. S heeft het over sferen, waarin de mens ‘woont’ en die een bepaalde mate van dissipativiteit met zich meebrengen, terwijl D zijn aspectenleer benoemd als sferen van Betekenis, waarbinnen dingen betekenisvol (waardevol: meer of minder heilzaam) zijn.
D betrekt het theoretisch-filosofische kennen op de intuïtieve ervaring, ofwel op de zijnswijzen van de mens. Een aantal van die zijnswijzen (modale aspecten) die hij opspoort staan nu in deze antropocene tijden onder toenemende druk in kwalitatieve zin. Bijvoorbeeld het biotisch/organische, het politieke (bij D vallend onder het sociale aspect), het juridische en het ethische aspect. Maar ook het esthetische (harmonie, plezier, spel, genot). Elk aspect is een constellatie van betekenissen, rijk en divers, gecentreerd rond een kern. D reflecteerde op wat de aspecten van onze ervaring kunnen zijn, en schetste er vijftien. Op het gebied van filosofie verdient zijn aspectenleer volgens mij veel krediet omdat het rekening houdt met diversiteit zonder dualisme en coherentie zonder monisme of reductie.
Het is een raamwerk dat de kosmos (onze ervaringswerkelijkheid) in staat stelt te zijn, d.w.z. temporeel-overgankelijk te zijn. De aspecten zijn wat de diversiteit en samenhang van de alledaagse ervaring verklaart, en zelfs het geheel van het menselijk leven. Zijn aspectenleer biedt vele aanknopingspunten om het in het perspectief van het Antropoceen te plaatsen. Er is een opbouw van aspecten, ook evolutionair gezien. D maakt onderscheid tussen 'eerdere' of 'lagere' aspecten (natuur-gerelateerd) en 'latere' of 'hogere' aspecten (cultuur-gerelateerd).
De toegenomen onderlinge verwevenheid en verstrengeling van de natuur- en cultuuraspecten betekenen wederzijdse beïnvloeding van oorzaak en gevolg in een onheilzame richting.
Maak jouw eigen website met JouwWeb