De basis van de werkelijkheid zou weleens één en al teleologisch van aard kunnen zijn: vrij strevend binnen mogelijkheden gevende en beperkende grenzen. Waaraan onzekerheden, waarschijnlijkheden, risico’s, kansen en bedreigingen gerelateerd kunnen worden. Dit relateert ook chaos, willekeur, toeval en determinisme.

En ook spanningsopbouw, zoals we dat bijvoorbeeld kennen bij vulkanisme en aardbevingen. Ook de huidige fase van het Antropoceen kenmerkt zich door spanningsopbouw, waarbij we kunnen constateren dat de natuur- en cultuursferen in toenemende mate verstrengeld raken, elkaar beïnvloedend. Die spanningsopbouw wordt enerzijds gekenmerkt door onzekerheid, maar anderzijds wordt die onzekerheid in zekere zin verminderd naarmate de ‘uit-evenwicht-spanningsopbouw’ zich voortzet. En dat doet ie voorlopig nog gezien de huidige trends, waarbij er, zoals het er nu voorstaat, geen uitzicht is op een positieve kentering.