De filosoof Whitehead (1861 - 1947) hield zich met zijn metafysica breed en diep bezig met ervaring. Ervaring is proces en proces is temporeel, dus is er een sterk verband tussen ervaring, tijd en werkelijkheid. tijd is wordende werking zoals wij die ervaren; er is geen subjectloze ‘lege tijd’. Werking, Wording werkt organiserend als Zelforganisatie van de natuur.

W beperkt ‘ervaring’ niet tot enkel de menselijke ervaring: alle gebeurtenissen ervaren, ofwel hebben een metafysisch gesproken mentale vernemingskant waardoor de natuur niet gekenmerkt wordt door willekeur, maar door creatieve voortgang. De gebeurtenissen worden gekenmerkt door een teleologische richting, een streven. Het streven is betrokken op het bereiken van evenwicht en onderlinge samenhangende afstemming, ofwel harmonie en orde. Dat die harmonie nooit volledig en nooit blijvend bereikt wordt, omdat er ook altijd botsing en wrijving is, verklaard juist de blijvendheid van dit streven. Deze temporele streefrichting is duurzaam onvergankelijk, het resultaat is altijd slecht tijdelijk.

Dit natuurlijke basisprincipe, deze metafysisch gesproken mentale kant van de natuur, kan worden betrokken op Antropocene ontwikkelingen. Zoals gezegd, W beperkt ‘ervaring’ niet tot enkel menselijke ervaring: alle gebeurtenissen ervaren.

De natuurlijke ontwikkelingen gaan zoals ze gaan, onderhevig aan streven en wrijving. Dat betekent dus ook dat de natuurlijke Antropocene strevingsrichting naar harmonie en orde nu helaas niet overeenstemt met de menselijke wens naar heil. De natuur streeft naar heil, terwijl die ontwikkeling momenteel juist onheil betekent voor de mens en vele andere organismen. De gunstige mogelijkheden voor leefbaarheid voor de huidige soorten komen meer en meer onder druk te staan door de huidige spanningsopbouw en die spanningsopbouw blijkt inmiddels zeer hardnekkig en structureel te zijn.

Dit staat in schril contrast met de mogelijkheden voor leefbaarheid die het Holoceen bood.