Wat is rijkdom?

Wat is rijkdom? Wat is rijkdom nu we een enorme ecologische schuld aan het opbouwen zijn? Schuld die niet op de financiële balansen terecht komen? Alle rijkdom vindt zijn oorsprong in de natuur en alles wat de natuur levert, zoals energetische calorische waarde, is de echte valuta van het leven. Die levering zou weleens op de rand van instorten kunnen staan.

De ecologische achtergrond die dit aanbod garandeerde, was gedurende het Holoceen redelijk constant en stabiel. En volksverhuizingen ten gevolge van een regionale wanverhouding in aanbod en vraag waren nog mogelijk. Nu is er een onhoudbare wanverhouding aan het ontstaan op mondiale schaal: overshoot van de planetaire grenzen. Die wanverhouding hebben we zelf mogelijk gemaakt door negatieve feedback te kunnen terug te dringen, te vermijden, uit te stellen. Dankzij enorme technologische, medische, hygiënische verbeteringen.

Maar uitstel betekent geen afstel. Wat nu het resultaat hiervan is, is dat we deze rijkdom van de wereld supersnel transformeren in schuld, op astronomische schaal. Terwijl we die schuld in economische zin negeren door deze niet mee te nemen in onze traditionele berekeningen van groei en welvaart. Geld, zoals we het vandaag de dag behandelen, functioneert als een enkel kwantitatieve rekeneenheid. De kwantitatieve, meetbare mondiale schuldopbouw, daar moeten we de nog veel ‘grotere’ kwalitatieve schuldopbouw bij ‘optellen’ - hoewel dit het meten en het tellen te boven gaat.

Deze dingen weten we allemaal wel. Het probleem is echter dat de huidige dynamiek valt onder de noemer van een collectief, falend, verlammend actieprobleem. Er is het prisoners-dilemma; er is de profiteur; er is de tragedie van de toenemende concurrentie. De concurrenten (nooit 'wij', altijd 'zij') zijn de schuldige plunderaars en de buitenlandse concurrenten zijn de ergste. Vissers concurreren met hun overgekapitaliseerde vloten om de laatste vis. Ze geven de buitenlandse vloten de schuld, maar elke vloot is iemands buitenlandse vloot. We hebben fuiken opgezet waar we zelf inzwemmen. We leven in het Fuiktijdperk.