Het gedachtengoed van de Duitse filosoof Peter Sloterdijk (geb. 1947) levert een belangrijke bijdrage aan het denken over de huidige Antropocene ontwikkelingen.
Mensen hebben van nature zowel immateriële als materiële schuilplaatsen (sferen) nodig om zichzelf te beschermen tegen een wereld waar ze bij hun geboorte niet goed op zijn toegerust. Ze worden op de een of andere manier gedwongen om hun wereld te vormen, zich te kleden, te huisvesten in plaats van zichzelf bloot te stellen aan de pure feitelijkheid ervan.
Het wezen van de diersoort mens is daardoor, in afwijking van andere diersoorten, gekenmerkt door techné: de mens moet zich kunstmatig aanvullen om volledig mens te kunnen zijn. De wereld is zonder die aanvullingen voor de mens geen bijzonder gastvrije plek.
De mens creëert zijn leefwereld met middelen vanuit zijn omgeving. Doordat de mens deze aanwending van middelen succesvol wist toe te passen, is de mens inmiddels een megagrootverbruiker van natuurlijke hulpmiddelen geworden. Hetgeen uiteindelijk geleid heeft tot de penibele situatie waar we nu in verkeren: structurele planetaire overshoot.
We kunnen zo de mensengeschiedenis antropologisch beschrijven als een verhaal van de veelsoortige manieren waarop mensen, zowel individueel als collectief, zichzelf hebben gevormd, “gekweekt” en gecultiveerd. Hoewel dit met vallen en opstaan ging, en uiteraard zonder langetermijnplanning, kunnen we dit verhaal zien als een lange reeks van unieke culturele experimenten waarbij eerdere emergente ontwikkelingen latere mogelijk maakten. Een ontwikkeling die nog nooit eerder in de Big History van de planeet aarde op die manier was vertoont. Het was een zich versterkende ontwikkeling waarbij en waardoor terudringende feedback werd overwonnen.
De vraag dringt zich nu meer en meer op of deze unieke evolutionaire natuurlijke ‘overwinning’ al dan niet een eenmalige exercitie zal zijn geweest.
Reactie plaatsen
Reacties